Een eigen werkelijkheid

Auteur: mijn moeder

Korsakov: het leek allemaal zo erg niet

Toen mijn man J. na 10 jaar ziekte werd opgenomen in een fantastisch verzorgingshuis, was hij voor de buitenwereld nog steeds een charmante man, met een beetje een slecht geheugen. ‘Maar daar heeft mijn vrouw meer last van’, grapte hij dan. Na een paar dagen wist het personeel in het tehuis echter ook heel zeker dat hij een zware patiënt was. 

Op het vlak van dementie had J. namelijk de ‘jackpot’ gewonnen: een combinatie van Alzheimer en Korsakov. Een van de dingen die typisch is voor Korsakov is dat de patiënt zelf niet doorheeft dat hij dingen vergeet. En dat hij nog heel goed de schijn kan ophouden. 

Oud verdriet dat weer de kop opsteekt

Bij Korsakov vullen de hersenen de gaten op met ‘nieuwe’ herinneringen. Herinneringen van dingen die heel echt lijken, maar die of van heel lang geleden zijn of nooit gebeurd zijn. Daarnaast kan een Korsakov-patiënt vaak goed doen alsof hij nog best weet waar het over gaat. Hierdoor lijkt het allemaal wel mee te vallen, maar in werkelijkheid heeft hij/zij vaak geen idee van wat er om hem/haar heen speelt. 

Wat ook bij Korsakov hoort zijn de wanen, die kwamen altijd wanneer mijn man alleen was. Dan popten oude trauma’s op. Verlatingsangst, ontrouw, kwetsuren. Die oude gebeurtenissen werden dan zijn werkelijkheid. Hij veranderde volledig. 

Wanen die ons geluk kapot maakten

Zo kon het gebeuren dat ik thuiskwam en hij geen woord wilde zeggen. Op zijn lip beet. Na lang aanhouden en lief vragen − en vooral door rust uit te stralen − kwam de waan dan naar buiten en kon ik hem kalmeren.

Of, als hij alleen weg was geweest, dan kwam hij woedend thuis: ‘Wat had ik gezegd? Vanochtend!’ 

‘Maar lieverd’, zei ik dan, ‘ik heb je vanochtend niet gezien, want ik was vroeg weg!’ Wat een intens verdriet. En hij wist van niks. Want een Korsakov-patiënt weet niet dat hij niet weet dat hij niet weet.

En zo kwam het dat mijn man vanaf zijn 59ste zijn eigen werkelijkheid had. En zijn werkelijkheid was niet meer mijn werkelijkheid.